॥ श्री गणपतीची आरती ॥
सुखकर्ता दुखहर्ता (म्हणजे सुख आणणारा व दु:ख दूर करणारा), ही एक प्रसिद्ध मराठी आरती आहे. ती हिंदु देवता गणपतीला उद्देशून रचलेले काव्य आहे. हे पद समर्थ रामदास (१६०८ – १६८२) ह्यांनी लिहिले आहे. ही आरती पूजेच्या शेवटी म्हणण्यात आलेल्या आरत्यांपैकी पहिली असते म्हणून विशेष प्रसिद्ध आहे. महाराष्ट्रात ही आरती गणेश चतुर्थीपासून उत्सव काळात किंंवा नित्य पूजेतही म्हटली जाते.
॥ श्री गणपतीची आरती ॥
सुखकर्ता दुःखहर्ता वार्ता विघ्नाची।
नुरवी पुरवी प्रेम कृपा जयाची।
सर्वांगी सुन्दर उटि शेंदुराची।
कण्ठी झळके माळ मुक्ताफळांची॥
जय देव जय देव जय मंगलमूर्ति।
दर्शनमात्रे मनकामना पुरती॥
रत्नखचित फरा तुज गौरीकुमरा।
चन्दनाची उटि कुंकुमकेशरा।
हिरे जड़ित मुकुट शोभतो बरा।
रुणझुणती नूपुरे चरणी घागरिया॥
जय देव जय देव जय मंगलमूर्ति।
दर्शनमात्रे मनकामना पुरती॥
लम्बोदर पीताम्बर फणिवर बन्धना।
सरळ सोण्ड वक्रतुण्ड त्रिनयना।
दास रामाचा वाट पाहे सदना।
संकटी पावावे निर्वाणीरक्षावे सुरवरवन्दना॥
जय देव जय देव जय मंगलमूर्ति।
दर्शनमात्रे मनकामना पुरती॥
सुखकर्ता दुःखहर्ता वार्ता विघ्नाची।
नुरवी पुरवी प्रेम कृपा जयाची।
गजानन सुख देणारा, दुःख दूर करणारा तसेच विघ्न म्हणजे संकट नाहीसे करणारा आहे. भक्ताला प्रेम देणारा आणि त्याच्यावर कृपा असणारा आहे.
सर्वांगी सुन्दर उटि शेंदुराची।
कण्ठी झळके माळ मुक्ताफळांची॥
गणेशाचं सर्व अंग हे सुंदर असून शेंदुराची उटी त्याने सर्वांगाला लावली आहे. गणेशाच्या गळ्यात सर्व कला, शास्र यांना धारण करणारं सूत्र अशी माळ शोभत आहे.
जय देव जय देव जय मंगलमूर्ति।
दर्शनमात्रे मनकामना पुरती॥
अमंगलाचा नाश करून मांगल्य निर्माण करणाऱ्या गणराया तुझा जयजयकार असो. तुझ्या दर्शनाने मनातील सर्व इच्छा, आकांशा पूर्ण होतात.
रत्नखचित फरा तुज गौरीकुमरा।
चन्दनाची उटि कुंकुमकेशरा।
गौरी पुत्र गणेशाच्या मुकुटाच्या मध्यभागी रत्नजडीत पदक बसविले आहे. गणेशाला चंदन, कुमकुम आणि केशराची उटी लावलेली आहे.
हिरे जड़ित मुकुट शोभतो बरा।
रुणझुणती नूपुरे चरणी घागरिया॥
गणेशाच्या मस्तकावर हिरेजडित मुकूट शोभून दिसत आहे. तसेच पायातील पैंजण रुणुझुणु वाजत आहे.
लम्बोदर पीताम्बर फणिवर बन्धना।
सरळ सोण्ड वक्रतुण्ड त्रिनयना।
गणेशाचे पोट मोठे असून त्याने पिवळे वस्त्र नेसले आहे. त्याच्या कंबरेभोवती एका नागाचा बंध (कंबरपट्टा) आहे. या गणपतीला तीन डोळे असून त्याचे तोंड वाकडे पण सोंड सरळ आहे.
दास रामाचा वाट पाहे सदना।
संकटी पावावे निर्वाणीरक्षावे सुरवरवन्दना॥
रामाचा दास आपली वाट पाहत आहे. भक्तांना आपण संकटकाळी पावावे तसेच अखेरच्या क्षणी त्यांची रक्षा करावी. देवांमध्ये श्रेष्ठ असणाऱ्या गजाननाला आमचे वंदन असो.